ลายนกไซบินข้ามทุ่ง

ลายนกไซบินข้ามทุ่ง เป็นการบรรเลงเพื่อบรรยายหรือให้เกิดจินตนาการเกี่ยวกับสภาพแวดล้อม
ทางธรรมชาติ ที่เกี่ยวข้องหรือผูกพันกับการทำมาหากินของผู้คนในสังคมเกษตรกรรม ในยุคสมัยนั้น โดยเฉพาะการทำไร่ทำนาที่ต้องพึ่งพาความอุดมสมบูรณ์ทางธรรมชาติ ซึ่งบางปีก็แห้งแล้ง น้ำในแหล่งน้ำตามธรรมชาติ
ก็เหือดแห้ง ทำให้สัตว์หลายชนิดต้องอพยพถิ่นฐานไปที่อื่น จึงทำให้ศิลปินพื้นบ้านผู้มีอารมณ์ศิลป์ทั้งหลาย
ได้นำเอากิริยาอาการของสัตว์ต่างๆเหล่านั้นมาเรียบเรียงแล้วถ่ายทอดออกมาเป็นทำนองของเสียงดนตรี
ที่พวกเขามีอยู่จึงทำให้เกิดลายทำนองของดนตรีต่างๆ ขึ้น ลายแคนที่ชื่อว่า “ลายนกไซบินข้ามทุ่ง” ก็มี
ความเป็นมาดังนี้เช่นกัน คือ ผู้ประพันธ์ต้องการที่จะถ่ายทอดจินตนาถึงอากับปกิริยาของนกไซหรือนกใส่
(ตามสำเนียงของคนอีสานหมายถึงนกหัวขวานที่กำลังกระพือปีกบินข้ามทุ่งนา) ผู้ประพัยธ์ทำนองนี้ คือ
เปลื้อง ฉายรัศมี ซึ่งเป็นศิลปินแห่งชาติการติดสูด ก็เหมือนลายน้อยทำนองอื่นๆ คือปิดที่เสียง เรสูง และเสียง ลาสูง (ลูกที่ 6 และ 8 แพขวา) ดังตัวอย่าง

โน้ตเพลง ลายนกไซบินข้ามทุ่ง

( : - - - ม	ซ ม ซ ล	- ล – ด	- ซ – ล	- - - ม	ซ ม ซ ล	- ล – ด	- ซ – ล
- - - ด	ล ด ร ม	- ม – ซ	- ร – ม	- - - ด	ล ด ร ม	- ม – ซ	- ร – ม
- - - ม	ซ ม ซ ล	- ล – ด	- ซ – ล	- - - ม	ซ ม ซ ล	- ล – ด	- ซ – ล
- - - มํ	- รํ – ดํ	- ลํ – ดํ	- ซํ – ลํ	- - - มํ	- รํ – ดํ	- ลํ – ดํ	- ซํ – ลํ
- - - ล	- ซ – ม	- ม – ซ	- ร – ม	- - - ล	- ซ – ม	- ม – ซ	- ร – ม
- - - ด	- ม – ร	- ด – ล	- ซ – ล	- ม – ด	- ม – ร	- ด – ล	- ซ – ล :)